Sinds de opvoeringen van Marie-Antoinette in de zomer van 2014 bewees Historalia zich de geknipte producent voor historische openluchtmusicals. Ieder jaar zakken duizenden mensen af naar de prachtige domeinen waar producent Simon de Merode hen een nieuwe, muzikale geschiedenisles voorschotelt. Dit jaar ontvangt hij het publiek aan het Kasteel van Wijnendale in Torhout voor de herneming van 1830.
Een theaterbezoek begint al aan de voordeur, en dat heeft Historalia goed begrepen. Nog voor je plaatsneemt op de tribune, word je helemaal ondergedompeld in een ontspannen sfeer die je als theaterbezoeker altijd zou moeten ervaren. Na aankomst word je langs een met lampjes subtiel verlicht pad van de parking naar de ingang gegidst. Daar kan je in de foyer genieten van een hapje en een drankje. Dit terwijl op de achtergrond de instrumentale versies van nummers uit Historalia-musicals te horen zijn. Wanneer je nadien richting de tribune wandelt – kijk zeker eens naar de contouren van het prachtige kasteel in de ondergaande zon -, word je meermaals vriendelijk verwelkomd door medewerkers.
En dan wordt het startschot gegeven van een tweeënhalf uur durende reis door de Belgische geschiedenis. 1830 opent in een rechtszaal, waar journalist Louis de Potter veroordeeld wordt wegens het oproepen tot oproer. Zo krijgt het publiek meteen een beeld van het beleid van Willem I, nog voor hij op het toneel verschijnt. Na de veroordeling van zijn personage, fungeert Tim Saey voornamelijk als verteller. Vanaf de gevel van de gevallen Brusselse Muntschouwburg (overigens een prachtig staaltje decor van ontwerper Eric van der Palen) kijkt hij met lede ogen toe hoe zijn visie op de onafhankelijkheid van België in de wind wordt geslagen. Saey toont zich een geweldige verhalenverteller, zowel vocaal als muzikaal. In Tot We Vrij Zijn hangen publiek en cast aan zijn lippen.
Groot jong talent
De Muntschouwburg kreeg een centrale plaats op het speeloppervlak omwille van haar belangrijke rol in de Belgische Revolutie. Een opvoering van de opera De Stomme van Portici ontketende er namelijk de strijd om onafhankelijkheid. De Munt was echter een plek waar het “gewone volk” niet binnen mocht. Zij uitten hun ongenoegen over het leiderschap van Willem I eerder op café. Zo ontmoeten we weduwnaar André in het volkse café van Leonie. David Cantens zet een bezorgd gezinshoofd neer, dat alles zou doen voor de veiligheid en het geluk van zijn kinderen. Cantens wordt dan ook vaak geflankeerd door Elise Lagrou en Fay De Bruyne, die de rol van zijn jongste dochter Fientje afwisselen, en Mauro Degroote en Jerome De Burghgraeve, die gestalte geven aan zijn zoon Ketje.
De casting van deze rollen leert ons dat er in Vlaanderen nog heel wat jong musicaltalent rondloopt. Terwijl Fientje voor een hartverscheurend, intiem moment zorgt wanneer ze het graf van haar recent overleden moeder bezoekt, ziet Ketje de strijdvaardige de Potter als zijn held. Hij staat dan ook te springen om deel te nemen aan de strijd, zonder besef van de risico’s. Het moet een immense uitdaging zijn om je op de jonge leeftijd van deze vier talenten staande te houden in een gigantische productie als 1830, en toch doen zij dit feilloos. Meer nog: ze weten diepgang te brengen in hun personages, die al behoorlijk wat voor de kiezen kregen.
Politiek op het scherp van de snede
Aan de andere kant van de strijd om onafhankelijkheid staat het Nederlandse bewind, aangestuurd door Koning Willem I. Hoewel hij door de Belgen aanzien wordt als de meedogenloze heerser, toont de musical dat zijn minister van Justitie van Maanen degene is die hem tegen zijn volk opzet. Nordin De Moor en Ad Knippels brengen een prachtig politiek spel tot leven waarbij een raadgever de radeloze machthebber steeds meer aanstuurt op het gebruik van geweld. Dit resulteert onder meer in de spectaculaire opening van het tweede deel.
Nog aan het Nederlandse front vinden we kapitein Vermeer, een knappe jongeman die door iedereen wordt begeerd. Terwijl hij steeds vaker ruzie heeft met zijn verloofde Elisabeth, groeien de gevoelens van André’s oudste dochter Anna voor hem. Tijdens verschillende ontmoetingen tussen hen speelt het muzikale thema van hun duet subtiel af op de achtergrond. Dit zorgde zaterdagavond voor een uitbundige tribune aan het einde van Geen Wereld Zonder Jou, een prachtprestatie van Pieter Casteleyn en Lotte Heuten.
Hoewel de vertolkingen stuk voor stuk doorleefd, overtuigend en meeslepend zijn, zet de casting van de Nederlandse rollen toch aan tot nadenken. Historalia draagt de geschiedenis hoog in het vaandel. In zijn voorwoord spreekt Simon de Merode over “de magie van geschiedenis die herleeft” en muziektheater als “een vorm die zowel ontroert als onderwijst”. Waarom werd de authenticiteit van het vertelde verhaal dan niet bewaard door het voorzien van een Nederlandse cast voor de Nederlandse rollen? In plaats daarvan kregen De Moor en Casteleyn de opdracht om gedurende de volledige voorstelling consequent hetzelfde Nederlands accent aan te houden. De acteurs toonden zich beiden meer dan capabel om deze opdracht tot een goed einde te brengen, al blijft dit een merkwaardige keuze van het creatieve team.
Een familielid komt opnieuw tot leven
Pieter Jan De Paepe speelt misschien wel de bijzonderste rol in deze 1830. Als graaf Frederik de Merode brengt hij namelijk een familielid van Simon de Merode opnieuw tot leven. De Paepe zet een heldhaftige de Merode neer, die het geschil met Willem I hoopt op te lossen met een respectvol gesprek. Wanneer dat plan in het water valt, gaat hij kordaat maar toch doordacht de strijd aan. Zijn aanhoudende bezorgdheid om het jonge Ketje toont dat hij zijn menselijkheid nooit verloren is, ondanks de gruwel van de strijd.
Tot slot geeft Goele De Raedt gestalte aan cafébzain Leonie. Zowel in spel als in zang zet De Raedt een uitmuntende prestatie neer. Leonie is iemand die leeft voor haar zaak en haar klanten, en hen met haar café een plaats wil geven waar ze hun hart kunnen luchten. Naarmate de strijd heviger woedt, groeit ook haar onrust. De goedlachse vrouw wordt plots door angst verscheurd. Ook De Raedts personage maakt een hele emotionele evolutie mee in een tijd waarin vreugde en verdriet vlak naast elkaar liggen.
U leest het: er valt behoorlijk wat te vertellen over 1830. Het verhaal is zodanig rijk en de personages zodanig uitgesproken, dat ik gerust nog even door zou kunnen gaan. Om nog maar te zwijgen over de prachtige muziek en scènebeelden. Woorden zullen echter nooit volledig kunnen beschrijven hoe het voelt om dit verhaal te ervaren met het imposante kasteel op de achtergrond. “Een beeld zegt meer dan duizend woorden”, zegt men soms. In het geval van 1830 is dit maar al te waar. Een goede raad: ga kijken nu de voorstelling nog speelt. Je weet nooit wanneer een productie als deze nog eens je pad kruist.
183O is nog tot en met zaterdag 6 september te zien in Torhout, tickets en info via historalia.be.
Lees ook: Maike Boerdam draagt rol in 1830 over aan Goele De Raedt
